วันศุกร์, 5 กันยายน 2568

ประเพณีวันสารทไทยหรือวันสารทเดือนสิบ

02 ต.ค. 2024
65

เป็นประเพณีสำคัญที่จัดขึ้นเพื่อทำบุญอุทิศแก่บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้วตรงกับแรม 15 ค่ำ เดือน 10

ต้นกำเนิดของการทำบุญในเทศกาล “สารท” เดือนสิบก็คือการทำบุญให้ญาติ บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้วในวันสิ้นเดือนสิบ คือแรม 15 ค่ำ มีต้นกำเนิดมาจากธรรมเนียมพราหมณ์ในอินเดีย ซึ่งมีมาก่อนพุทธกาล คือเมื่อมารดา บิดา หรือปู่ย่าตายายตายไปก็ตั้งพิธีทำบุญ “ศราทธ์” ให้ โดยเอาช่วงวันสิ้นเดือนสิบ ในพิธีจะมีพราหมณ์เข้ารับเลี้ยง รับแจกของไทยทาน เราได้รู้เรื่องนี้ดีจากพุทธประวัติครั้งมัชฌิมโพธิกาลกล่าวไว้ว่า พระเจ้าพิมพิสาร ราชาแห่งแคว้นมคธทรงทำพิธีนี้ตามธรรมเนียมพราหมณ์มาตลอด แต่เป็นการทำแบบเดิมเหมือนเซ่นไหว้ เซ่นผีบรรพบุรุษปู่ ย่า ตา ยาย ไม่มีการอุทิศ ไม่มีการอนุโมทนา เป็นเพียงทำทานกับพราหมณ์เฉย ๆ ต่อมาภายหลัง ได้หันมานับถือพระพุทธศาสนาแล้ว ก็ยังทำพิธีแบบพราหมณ์ แต่นิมนต์พระพุทธเจ้าพร้อมภิกษุสงฆ์มารับภัตตาหาร ถวายไทยทานแทนการเชิญพราหมณ์

คำว่า สารท เป็นภาษาบาลี มาจากคำว่า สรท [สะระ-] หมายถึง ฤดูใบไม้ร่วง, ฤดูสารท. (ป.; ส. ศรท). (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน, 2554, น. 59) ซึ่งตรงกับคำว่า ศรท ในภาษาสันสกฤต
ดังนั้น สารท จึงเป็นคำของอินเดีย ใช้เรียกฤดูใบไม้ร่วง หรือ Autumn ในภาษาอังกฤษ ฤดูสารทเป็นฤดูเก็บเกี่ยวพืชพันธุ์ธัญญาหารของชาติที่อยู่ในดินแดนถัดเขตร้อนขึ้นไป ส่วนของวันเทศกาลสารทของไทยไม่ใช่เป็นฤดูใบไม้ร่วง หรือเป็นฤดูพืชพันธุ์ธัญชาติและผลไม้สุกเพราะข้าวยังไม่สุก ผลไม้ก็มีลางชนิดเท่านั้นที่สุกในฤดูนี้ แต่ในประเทศที่อยู่ถัดจากเขตร้อนขึ้นไปแล้ว ฤดูสารทนี้เป็นที่ยินดีปรีดาในหมู่ประชาชนของเขา เพราะพืชพันธุ์ธัญชาติและต้นไม้ที่ปลูกไว้กำลังให้ผลเป็นครั้งแรก เขาจึงถือเป็นเทศกาลที่ควรรื่นเริงยินดี ทำพิธีตามคติความเชื่อถือและนำผลไม้ที่เก็บเกี่ยวได้ไปทำขนมเซ่นพลี บูชาผีปู่ย่าตายาย หรือเทพเจ้าที่ตนนับถือ เพื่อขอบคุณที่ดลบันดาลให้ตนเก็บเกี่ยวพืชผลได้
(ข้อมูลจากสารนครศรีธรรมราชฉบับสารทเดือนสิบ อ่านเพิ่มเติมได้ที่ >> https://t.ly/YX0Fu )