วันมาฆบูชา มากจากคำว่า “มาฆะ” หรือ “มาฆบุรณมี” ซึ่งเป็นชื่อย่อของเดือน 3 หมายถึง การบูชาพระในวันเพ็ญกลางเดือน 3 ตามปฏิทินของอินเดีย ซึ่งในวันนี้พระพุทธเจ้าได้แสดงธรรมโอวาทปาฏิโมกข์แก่พระสงฆ์เป็นครั้งแรก โดยสรุปใจความของการแสดงธรรมครั้งนี้คือ “ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์”
เหตุการณ์สําคัญที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันมาฆบูชา มีทั้งหมด 4 อย่าง จึงเรียกอีกชื่อว่า จาตุรงคสันนิบาต ซึ่งเหตุการณ์ต่างๆ มีดังนี้
1. พระสงฆ์ 1,250 รูป มารวมตัวกันโดยมิได้นัดหมาย เพื่อเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ เวฬุวันมหาวิหาร กรุงราชคฤห์ แคว้นมคธ
2. พระสงฆ์ 1,250 รูป ได้รับการบวชจากพระพุทธเจ้า เรียกว่า “เอหิภิกขุอุปสัมปทา”
3. พระสงฆ์ 1,250 รูป ที่มาประชุมทั้งหมดล้วนแต่เป็นพระอรหันต์
4. พระสงฆ์ 1,250 รูป มาชุมนุมตรงกับวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3
หลักธรรมวันมาฆบูชามีอะไรบ้าง
หลักธรรมสำคัญในวันมาฆบูชาที่ถือว่าเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา คือ โอวาทปาติโมกข์ ประกอบด้วย 3 หลักการ ได้แก่ การไม่ทำบาปทั้งปวง การทำกุศลให้ถึงพร้อม และการทำจิตใจให้ผ่องใส หรือเป็นที่รู้จักกันดีคือ “ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์” นั่นเอง
