เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา คณะวิทยาศาสตร์ฯ ได้จัดกิจกรรม Science Career and Internship Festival (SCI Festival) ครั้งที่ 2 โดยในช่วงบ่ายได้มีการเสวนาในหัวข้อ Level up Your Career : เสริม skill set สุดปัง พิชิตอาชีพสายวิทย์ ซึ่งได้รับเกียรติจาก รองศาสตราจารย์ ดร.พิมลศรี มิตรภาพอาทร รองคณบดีฝ่ายวิชาการ การศึกษา และวิเทศสัมพันธ์ และ รองศาสตราจารย์ ดร.แหลมทอง ชื่นชม ผู้ช่วยคณบดีฝ่ายสหกิจศึกษา ทำหน้าที่ดำเนินรายการ โดย 1 ในเสริม skill set ที่คณะวิทยาศาสตร์ ม.อ. ได้ผลักดันนั้นคือ การสื่อสารวิทยาศาสตร์ (Science Communication) ซึ่งได้รับเกียรติจาก ดร.ปิยมิตร ท้วมศรี อาจารย์ประจำคณะวิทยาศาสตร์ฯ ดร.ชนินทร์ สุริยกุล ณ อยุธยา ผู้อำนวยการกองสื่อสารวิทยาศาสตร์ อพวช. และ คุณศักดิ์ชัย จวนงาม นักสื่อสารวิทยาศาสตร์รวมเสวนา โดยสรุปเนื้อหาจากเสวนาได้ดังนี้ โดยในยุคที่เทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์มีบทบาทสำคัญต่อชีวิตประจำวัน การสื่อสารวิทยาศาสตร์ (Science Communication) กลายเป็นทักษะที่จำเป็นอย่างยิ่ง ไม่เพียงเพื่อเผยแพร่ความรู้ แต่ยังช่วยให้ประชาชนสามารถนำข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การสื่อสารวิทยาศาสตร์สำคัญอย่างไร?
การสื่อสารวิทยาศาสตร์มีบทบาทสำคัญในการสร้าง “ทุนทางวิทยาศาสตร์” (Scientific Capital) ให้กับสังคม ซึ่งหมายถึงการเสริมสร้างความรู้และความเข้าใจทางวิทยาศาสตร์ให้กับประชาชนทั่วไป ต่างจากการศึกษาวิทยาศาสตร์ในระดับมหาวิทยาลัยที่มุ่งเน้นเฉพาะกลุ่มผู้เรียนเพื่อนำไปประกอบอาชีพ การสื่อสารวิทยาศาสตร์จึงเป็นเสมือนสะพานที่เชื่อมระหว่างงานวิจัยและการนำไปใช้ในชีวิตจริง
นักสื่อสารวิทยาศาสตร์: อาชีพที่มากกว่าการเป็นนักวิจัย
หลายคนอาจคิดว่านักสื่อสารวิทยาศาสตร์ต้องเป็นนักวิจัยหรือนักวิทยาศาสตร์เท่านั้น แต่แท้จริงแล้วมีบทบาทที่กว้างขวางมากกว่านั้น โดยสามารถประกอบอาชีพในหลากหลายสาขา เช่น
- นักเขียนและผู้ผลิตสื่อวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นบทความ วิดีโอ พอดแคสต์ หรืออินโฟกราฟิก เพื่อทำให้ความรู้วิทยาศาสตร์เข้าใจง่ายและน่าสนใจ
- ผู้จัดกิจกรรมสร้างการมีส่วนร่วม เช่น นิทรรศการวิทยาศาสตร์ กิจกรรมเวิร์กชอป หรือการประกวด เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนสนใจและเรียนรู้ผ่านประสบการณ์จริง
- ที่ปรึกษาด้านนโยบาย ทำหน้าที่เชื่อมโยงข้อมูลทางวิทยาศาสตร์เข้ากับการตัดสินใจของภาครัฐและเอกชน
- นักสื่อสารในองค์กรและพิพิธภัณฑ์ เช่น องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) ที่จัดกิจกรรมเผยแพร่ความรู้และสร้างแรงบันดาลใจด้านวิทยาศาสตร์ให้กับประชาชน
ทักษะที่นักสื่อสารวิทยาศาสตร์ควรมี
การสื่อสารวิทยาศาสตร์ที่มีประสิทธิภาพต้องอาศัยมากกว่าความรู้ในเนื้อหา แต่ต้องมีทักษะที่ช่วยให้สามารถถ่ายทอดความรู้ได้อย่างเข้าใจง่ายและน่าสนใจ ได้แก่
- อ้างอิงข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นกลาง การสื่อสารควรตั้งอยู่บนพื้นฐานของหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ ไม่ควรมีอคติหรือชี้นำความคิดเห็น
- ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย หลีกเลี่ยงศัพท์เฉพาะทางที่ซับซ้อนและเลือกใช้คำที่สื่อสารได้ตรงประเด็น
- กระตุ้นการคิดวิเคราะห์ แทนที่จะให้คำตอบสำเร็จรูป ควรกระตุ้นให้ผู้รับสารเกิดความสงสัยและตั้งคำถาม
- ความคิดสร้างสรรค์และการเล่าเรื่อง (Storytelling) การใช้เรื่องเล่าที่น่าสนใจช่วยให้ผู้ฟังหรือผู้อ่านเข้าใจเนื้อหาได้ง่ายขึ้น
- ปรับตัวตามเทคโนโลยี ปัจจุบันผู้คนรับข้อมูลจากสื่อดิจิทัลมากขึ้น นักสื่อสารจึงควรรู้จักใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ให้เป็นประโยชน์
ซึ่งแน่นอนว่าสำหรับคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์นั้น ให้ความสำคัญในเรื่องการสื่อสารวิทยาศาสตร์เพื่อสร้างกระบวนการที่ช่วยให้ประชาชนสามารถเข้าใจและใช้วิทยาศาสตร์ในการตัดสินใจและแก้ปัญหาในชีวิตจริงได้ ดังนั้นในปีการศึกษา 2568 คณะฯ จะมีเปิดการเรียนการสอนเพื่อสร้างนักสื่อสารวิทยาศาสตร์เพื่อเป็นสิ่งที่สามารถสร้างประโยชน์ให้กับสังคมโดยรวมต่อไป ซึ่งในอนาคตอาจจะมีการควบรวมกันของ 2 คณะฯ ระหว่างคณะวิทยาศาสตร์ และ คณะนิเทศศาสตร์ เพื่อสร้างนักศึกษาที่จบมาในสาขานี้โดยตรง
